Posługa diakonów stałych w archidiecezji katowickiej

UWAGA: każdy Kościół lokalny może mieć nieco inne podejście do organizacji posługi diakonów stałych. Poniższe informacje dotyczą archidiecezji katowickiej

INSTRUKCJA ARCYBISKUPA KATOWICKIEGO NA TEMAT POSŁUGI DIAKONÓW STAŁYCH W ARCHIDIECEZJI KATOWICKIEJ

  1. Diakon stały z chwilą przyjęcia święceń staje się duchownym inkardynowanym do Archidiecezji Katowickiej (por. kan. 266 Kodeksu prawa kanonicznego). Swoją posługę wykonuje pod jurysdykcją Arcybiskupa Metropolity Katowickiego w tym wszystkim, co dotyczy duszpasterstwa, sprawowania kultu Bożego oraz dzieł apostolatu w zakresie przewidzianym udzieloną mu misją kanoniczną.
  2. Diakon stały wypełnia wszystkie posługi i zadania w parafii, do której zostaje posłany przez Arcybiskupa Metropolitę Katowickiego – zasadniczo jest to parafia jego zamieszkania.
  3. Diakon stały powołany jest do głoszenia wiernym słowa Bożego i asystowania podczas różnych celebracji liturgicznych. Konkretny zakres jego zadań w parafii określa proboszcz, pamiętając, że diakon stały może udzielać chrztu świętego , komunii świętej, przewodniczyć obrzędom żałobnym i pogrzebowym na cmentarzu oraz przewodniczyć liturgii godzin, a także sprawować sakramentalia.
  4. Stałe obowiązki poza parafią wskazaną w dekrecie nadania urzędu duszpasterskiego diakon może podjąć jedynie za zgodą Arcybiskupa Metropolity Katowickiego. O ile zaś nie zostało to określone wprost w dekrecie i nie będzie się wiązało z zaniedbaniem obowiązków rodzinnych lub duszpasterskich wobec stałego miejsca posługiwania, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby diakon stały okazjonalnie pomagał duszpastersko (np. przyjmując zastępstwo, wygłaszając rekolekcje) w innym miejscu (parafii, ośrodku) niż to, do którego został posłany.
  5. Diakon stały inkardynowany do Archidiecezji Katowickiej może na jej terenie asystować przy zawieraniu małżeństw, każdorazowo uzyskując delegację właściwego duszpasterza, zgodnie z normami kan. 1108 i 1111 KPK .
  6. Szczególnym zadaniem diakona stałego jest poświęcanie się dziełom miłosierdzia i pomoc potrzebującym (por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, nr 29) oraz włączanie się w różnorakie działania duszpasterskie.
  7. Diakon stały posłany na mocy święceń do pełnienia służby w Kościele zobowiązany jest do przyczyniania się do wzrostu świętości Kościoła poprzez prowadzenie świętego życia (por. kan. 210 Kodeksu prawa kanonicznego), czyli do dbałości o wzrost w doskonałej miłości (por. Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele „Lumen gentium”, 40, Jan Paweł II, Adhortacja apostolska „Pastores dabo vobis”, nr 20).
  8. W formacji diakona stałego szczególne miejsce zajmują: Arcybiskup Metropolita Katowicki, proboszcz własnej parafii, opiekun diakonów stałych w Archidiecezji Katowickiej, wspólnota, w której diakon pełni posługę oraz jego rodzina. Środkami formacji duchowej diakona stałego są: dni skupienia, okazjonalne spotkania wyznaczone przez opiekuna diakonów stałych oraz coroczne rekolekcje przeżywane wspólnie z rodziną (pierwszeństwo powinny mieć rekolekcje przygotowane przez opiekuna diakonów stałych; dopuszcza się też inne formy, jak: rekolekcje oazy rodzin czy inne propozycje domów rekolekcyjnych kierowane do małżeństw i rodzin).
  9. Żonaty diakon stały powinien dbać o formację żony i dzieci. Diakon i jego żona winni być żywym przykładem miłości i wierności małżeńskiej. Ich życie winno być świadectwem tego, jak obowiązki rodzinne, praca i posługiwanie mogą być zharmonizowane w służbie misji Kościoła. Wskazane jest, aby diakon stały wraz ze swoją rodziną należał do ruchów czy wspólnot kościelnych, które ukierunkowane są na formację małżeństw i rodzin.
  10. Diakon stały zachęcany jest co celebracji całości liturgii godzin, zaś zobowiązany – do codziennego celebrowania jutrzni i nieszporów. Zaleca się również, by każdego dnia odprawiał medytację oraz nawiedzał Najświętszy Sakrament oraz odmawiał kompletę.
  11. Diakon stały powinien dbać także o formację intelektualną, której służą systematyczne: lektura Pisma Świętego, lektura tekstów Magisterium, studium ksiąg liturgicznych, udział w kursach i szkoleniach organizowanych przez instytucje kościelne.
  12. Diakon stały – włączony w szeregi duchowieństwa Archidiecezji Katowickiej – w kwestiach polityczno-społecznych kieruje się katolicką nauką społeczną, wskazaniami Konferencji Episkopatu Polski i nauczaniem Arcybiskupa Metropolity Katowickiego.
  13. Zgodnie z duchem kan. 278 § 3 Kodeksu prawa kanonicznego diakon stały nie angażuje się bezpośrednio w działalność polityczną, samorządową i związkową.
  14. Diakon stały utrzymuje się z dochodów pochodzących ze swojej pracy zawodowej. Jeśli jednak diakon poświęca się w pełni posłudze na rzecz Kościoła i nie prowadzi czynnego życia zawodowego, przez co nie czerpie dochodów z innego źródła utrzymania, powinien być wynagradzany przez wspólnotę Kościoła w taki sposób, aby był w stanie zapewnić utrzymanie sobie i swojej rodzinie. Wskazane jest, by diakon stały w takiej sytuacji był umocowany umową o pracę, zawartą z instytucją kościelną, w której wypełnia swoje zadania.
  15. Strojem diakona stałego archidiecezji katowickiej jest strój świecki. Podczas pełnienia posługi liturgicznej strojem tym jest – zgodnie z normami liturgicznymi – alba i stuła odpowiedniego koloru noszona z lewego ramienia na prawy bok lub alba, stuła i dalmatyka. Diakon może także być ubrany w kapę, gdy przewodniczy niektórym czynnościom liturgicznym.
  16. Diakon stały nie używa w odniesieniu do siebie formy „ksiądz”, a jedynie określenia „diakon”, dodając swoje imię i nazwisko.
  17. Każdy diakon stały na początku roku kalendarzowego, w którym kończy 67. rok życia, składa rezygnację z pełnionego urzędu i poddaje się pod decyzję Arcybiskupa Metropolity Katowickiego, który z uzasadnionych powodów może wcześniej odwołać diakona lub zadecydować o przyjęciu jego rezygnacji w terminie późniejszym, jednak nie po 75. roku życia. Po przyjęciu rezygnacji, w zależności od stanu zdrowia i za przyzwoleniem Arcybiskupa Metropolity Katowickiego, diakon stały może dalej dobrowolnie wykonywać niektóre posługi wynikające ze święceń. Nie jest do tego zobowiązany, ale może brać udział w dniach skupienia duchownych i spotkaniach formacyjnych.
  18. W przypadku śmierci diakona stałego małżonka i nieletnie dzieci zmarłego diakona stałego powinni zostać otoczeni skoordynowaną opieką parafii miejsca jego ostatniej posługi i Archidiecezji Katowickiej. W sprawach organizacji pogrzebu zmarłego diakona (miejsce pochówku, przebieg uroczystości żałobnych) decyduje jego małżonka, a jeśli był wdowcem – dzieci. Jeśli zaś ich nie ma, osoby wskazane w ważnie sporządzonym testamencie. W każdym jednak przypadku współdziałając z proboszczem parafii miejsca jego ostatniej posługi. Jeśli życzeniem diakona było, aby został pochowany w szatach liturgicznych, należy to uszanować.
  19. Wszystkie kwestie sporne lub nieokreślone przez prawo Kościoła i niniejszy dokument w odniesieniu do diakonów stałych posługujących w Archidiecezji Katowickiej rozstrzyga Arcybiskup Metropolita Katowicki. Do niego należy pełna władza zwyczajna, własna i bezpośrednia w powyższej materii.
  20. Niniejsza Instrukcja znosi dotychczasowy „Status diakona stałego w archidiecezji katowickiej” oraz inne wcześniejsze rozporządzenia dotyczące tej materii.
  21. Instrukcja wchodzi w życie z dniem 15 października 2024 roku.