— posługę miłosierdzia (działalność charytatywna, społeczna itd.);
— posługę słowa (głoszenie homilii, katecheza parafialna, grupy formacyjne, ewangelizacja);
— posługę liturgiczną (asystowanie biskupowi i prezbiterom w czasie mszy św., przewodniczenie liturgii godzin, odprawianie nabożeństw).
Diakoni stali są więc duchownymi, ale utrzymują się z pracy zawodowej i mogą mieć rodziny (założone przed święceniami).
Nieco historii
Posługa diakonów stałych powszechnie obecna w starożytności chrześcijańskiej w Kościele łacińskim praktycznie zanikła w średniowieczu. Przez stosunkowo długi czas święcenia diakonatu były udzielane wyłącznie kandydatom do prezbiteratu, zatem obecność i posługa diakonów ograniczała się do krótkiego okresu pomiędzy tymi święceniami a prezbiteratem. Wprawdzie Sobór Trydencki zalecił powrót do posług znanych ze starożytności, jednak zalecenie to pozostało martwe aż do XX wieku, kiedy zostało powtórzone przez Sobór Watykański II i ostatecznie zrealizowane w 1967 roku poprzez przywrócenie diakonatu stałego w Kościele katolickim (Paweł VI, List apostolski Sacrum diaconatus z 18 czerwca 1967).
Poszczególne konferencje episkopatów krajowych mogły odtąd podejmować decyzje co do przywrócenia diakonatu stałego w danym kraju oraz ustanawiać szczegółowe normy dotyczące różnych aspektów ich przygotowania i posługi.
Katechizm Kościoła Katolickiego tak opisuje tożsamość i misję diakonów:
1569 “Na niższym szczeblu hierarchii stoją diakoni, na których nakłada się ręce” [Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 29; por. dekret Christus Dominus, 15]. Przy święceniach diakonatu tylko biskup wkłada ręce. Oznacza to, że diakon jest specjalnie związany z biskupem w zadaniach swojej “diakonii” [Por. św. Hipolit, Traditio apostolica, 8].
1570 Diakoni uczestniczą w specjalny sposób w posłaniu i łasce Chrystusa [por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 41; dekret Apostolicam actuositatem, 16]. Sakrament święceń naznacza ich pieczęcią (“charakterem”), której nikt nie może usunąć. Upodabnia ich ona do Chrystusa, który stał się “diakonem”, to znaczy sługą wszystkich [por. Mk 10, 45; Łk 22, 27; św. Polikarp, Epistula ad Philippenses, 5, 2] . Do diakonów należy między innymi asystowanie biskupowi i prezbiterom przy celebracji Boskich misteriów, szczególnie Eucharystii, jej udzielanie, asystowanie przy zawieraniu małżeństwa i błogosławienie go, głoszenie Ewangelii i przepowiadanie, prowadzenie pogrzebu i poświęcanie się różnym posługom miłości [por. konst. Lumen gentium, 29; konst. Sacrosanctum Concilium, 35; dekret Ad gentes, 16].
1571 Od czasu Soboru Watykańskiego II Kościół łaciński przywrócił diakonat “jako właściwy i trwały stopień hierarchiczny”[Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 29], podczas gdy Kościoły wschodnie zachowały go nieprzerwanie. Diakonat stały, który może być udzielany żonatym mężczyznom, stanowi znaczne wzbogacenie posłania Kościoła. Istotnie, jest czymś właściwym i pożytecznym, by mężczyźni, którzy pełnią w Kościele prawdziwie posługę diakona, czy to w życiu liturgicznym i duszpasterskim, czy to w pracy społecznej i charytatywnej, “byli umacniani przez obrzęd włożenia rąk przekazany tradycją apostolską i złączeni ściślej z ołtarzem, aby przez sakramentalną łaskę diakonatu mogli skuteczniej wykonywać swoją służbę” [Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 16].
Konferencja Episkopatu Polski podjęła decyzję o wprowadzeniu diakonatu stałego 20 czerwca 2001 roku, zaś 22 stycznia 2004 roku Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej zatwierdziła przygotowane przez KEP Wytyczne dotyczące formacji, życia i posługi diakonów stałych w Polsce (są one uszczegółowieniem norm zawartych w dokumentach watykańskich z 1998 roku: Kongregacji Edukacji Katolickiej Ratio fundamentalis institutionis diaconorum permanentium oraz Kongregacji ds. Duchowieństwa Directorium pro ministerio et vita diaconorum permanentium.